AI en LLM’s zullen de huidige elektronische patiëntendossiers (EPD’s) overbodig maken. Die voorspelling deed Diederik Gommers tijdens Zorg & ict 2024. “We zijn toe aan nieuwe systemen met meer flexibiliteit. Als ik met een LLM direct de brondata van het ziekenhuis kan ontsluiten, hoef ik niet langer allerlei ingewikkelde tabbladen open te klikken.”
Intensivist Gommers, tevens afdelingshoofd Intensive Care in het Erasmus MC Sophia, onderstreepte in Utrecht het belang van brede toepassing nieuwe digitale technologie.
“Sinds corona weten we hoe schaarste in de zorg voelt”, hield Gommers het in grote getalen toegestroomde publiek voor. “Er is sprake van ongelooflijke personeelstekorten. Moet straks één op de vier werkenden in de zorg aan de slag? Dat kán gewoon niet. Het is vijf voor twaalf, maar we gaan gewoon door. Om de zorg toegankelijk te houden, moet het radicaal anders.”
Praten met patiënten
Gommers heeft zijn hoop gevestigd op verdere toepassing van artificiële intelligentie (AI) en large language models (LLM’s), waarvan ChatGPT de bekendste is. De titel van zijn voordracht sprak wat dit betreft boekdelen: ‘De zorg wordt totaal anders met generatieve AI’. “Data kan ons helpen betere zorg te leveren”, aldus Gommers. “Verpleegkundigen zijn 60 tot 70 procent van hun tijd bezig met administreren, registreren, telefoneren en organiseren. Aan praten met patiënten komen ze niet toe, terwijl dat een heel belangrijk deel van hun werk is. Dat is ook de reden dat ze het vak verlaten. Het automatiseren van medische notities, daar hebben we jaren op zitten wachten. Dat gaat de administratieve lasten enorm verminderen.”
Inhoudelijke kwaliteit
Naast het terugdringen van routineus administratief werk kan AI volgens Gommers ook de inhoudelijke kwaliteit en effectiviteit van de zorg vergroten. “Artsen brengen informatie samen en stellen op basis daarvan een behandelplan op. In feite doen ze hetzelfde als AI. Met zulke beslisondersteuning hebben we over een aantal jaar misschien wel de helft minder intensivisten nodig. Is dat wenselijk? Ik denk het wel, want eigenlijk betekent dit dat artsen meer tijd hebben voor moeilijke patiënten.”
Predictive medicine
Gommers verwacht dat AI uiteindelijk gaat leiden tot predictive medicine, waarbij artsen kunnen anticiperen op ziekteverloop, uitkomsten en complicaties. Daar zijn wat Gommers betreft wel voorwaarden aan verbonden. “Algoritmes moeten responsible zijn”, aldus Gommers. “Het moet uit te leggen zijn waarop een beslissing is gebaseerd en het moet duidelijk zijn hoe dat gecontroleerd kan worden.”
Ook dient de brondata zuiver te zijn, of -om in de woorden Gommers te spreken- “goed weggeschreven en gelabeld te worden”. Last but not least verdient de ethische dimensie aandacht. Discriminerende algoritmes zijn uit den boze. Om ethische overwegingen in een vroeg stadium mee te nemen is het Erasmus MC met de TU Delft een ‘ethiek lab’ voor digitale technologie gestart.
De huidige stand van de digitale technologie houdt tot verdriet van Gommers nog geen gelijke pas met de snelle ontwikkelingen op het gebied van AI. Ziekenhuisinformatiesystemen, die het digitale fundament van de zorg vormen, blijken volgens Gommers nog altijd moeilijk hanteerbare systemen die haaks staan op de klinische praktijk.
Millennials
“Ik werk in het Erasmus veel met millennials. Die vragen geregeld: waarom accepteren jullie zulke trage systemen? Ik ben opgegroeid met papier, dus ik vond aanvankelijk de huidige generatie informatiesystemen al een hele vooruitgang. Maar we zijn toe aan nieuwe systemen met meer flexibiliteit. Wat als we straks LLM’s gebruiken om een EPD te maken. Nu moet ik allerlei tabbladen aanklikken. Dat kan veel eenvoudiger.”
De bereidheid van het personeel hoeft volgens Gommers in ieder geval geen beletsel te zijn voor bredere toepassing van AI in de zorg. “We dachten dat er een barrière zou zijn, maar uit een recente enquête onder ons eigen personeel blijkt dat de meerderheid AI zou gebruiken.”
Daarenboven blijkt uit internationaal onderzoek dat de zorg de sector is waar relatief gezien het meest wordt geïnvesteerd in AI. Met het oog op deze cijfers wilde Gommers nog wel een voorspelling doen: “De Zorg & ICT-beurs gaat de komende jaren in omvang verdubbelen.”
