‘AI is onmisbaar voor verbeteren vrouwengezondheid’

In een vrouwenlijf spelen hormonen een veel grotere rol dan in een mannenlijf. Dat is niets nieuws. Wel nieuw is dat de verschillen steeds meer in kaart worden gebracht om zo vrouwengezondheid te bevorderen. AI is hierbij onmisbaar.

Greet Vink van het Erasmus MC richtte samen met Hanneke Takkenberg en Jeanine Roeters van Lennep het Netherlands Womens Health Research and Innovation Center op. Het werd op de dag voor Internationale Vrouwendag 2025 geopend. Het centrum wil de samenwerking bevorderen tussen wetenschappers, burgers, beleidsmakers en medici om de verschillen tussen mannen en vrouwen in kaart te brengen en zo de gezondheid en het welzijn van vrouwen te bevorderen.

Vink: “Alleen al in het Erasmus MC zijn rond de 120 clinici en wetenschappers die op wat voor manier dan ook te maken hebben met vrouwspecifieke aandoeningen of aandoeningen die zowel mannen als vrouwen krijgen, maar waarbij de impact op vrouwen anders is.  Die medewerkers produceren veel data. Met ons centrum willen we die op de juiste manier verzamelen, zodat we algoritmes kunnen bouwen die specifiek gericht zijn op vrouwenlichamen.”

“We noemen ons centrum het Nederlands centrum, maar we werken nu nog alleen vanuit het Erasmus MC. Samen met hogescholen, huisartsen en regionale ziekenhuizen bouwen we aan ons ecosysteem. Het zou geweldig zijn als alle academische ziekenhuizen zo’n centrum openen en hun eigen ecosysteem in de regio bouwen. Dan kunnen we enorm veel gegevens gaan verzamelen om grote stappen te zetten.”

Vrouwengezondheid en AI

Vink is daarnaast betrokken bij de AI Coalitie voor Nederland (AIC4NL). Samen met Nicky Hekster richt ze zich daar op vrouwengezondheid en AI. Op Zorg & ict betreden ze samen het podium voor een sessie over dit onderwerp. Hekster: “Er moet nog heel veel gebeuren, maar ik zie toch ook wel dat er de afgelopen jaren best veel stappen gezet zijn. Neem borstkanker. Dankzij data en AI zijn de behandelingen steeds gerichter in te zetten. Maar we zijn er nog lang niet.”

Toolbox voor artsen

Vink: “Het is mooi dat daar al veel gebeurt. Maar er zijn veel meer ziekten die bij vrouwen een ander verloop hebben. Neem cardiovasculaire ziekten, maar ook veel soorten kanker. Als er meer specifieke data voor vrouwen op de juiste manier verzameld worden over het verloop van deze ziekten, is bijvoorbeeld de diagnostiek te versnellen en zijn vrouwen beter te behandelen.”

Hekster: “Je zou als arts een soort toolbox met algoritmes kunnen hebben. Stel: er komt een vrouw bij de huisarts of medisch specialist binnen met een probleem. Als je dat probleem analyseert en je hebt de patiëntdata op bepaalde aandoeningen goed gesorteerd beschikbaar, dan kun je de klacht relatief snel doorgronden en de juiste zorg inzetten. Soms komen vrouwen bij de gynaecoloog binnen omdat de huisarts denkt dat het gaat om een gynaecologisch probleem, terwijl het gaat om een cardiologisch probleem. De silo’s zijn nog dusdanig dat die vrouw dan te vaak in de gynaecologische hoek blijven hangen. Dankzij AI komt zo’n vrouw dan sneller op de plek waar ze met haar klacht thuishoort.”

Nicky Hekster: ‘Het wordt tijd voor een toolbox”

Vrouwspecifieke klachten

Ook in de zorg voor vrouwspecifieke klachten is met AI in de zorg nog veel te verbeteren. Vink noemt de publicatie van het World Health Forum die  in 2025 verscheen. “Daarin worden tien condities besproken die vrouwen gedurende hun levensloop hebben die een mega grote impact hebben op ons bruto nationaal product. “

Menopauze

Neem de menopauze. Vrouwen werken steeds langer door en dat is juist met het personeelstekort in de zorg heel belangrijk. Maar hoe zorg je dat ze tijdens de menopauze niet uitvallen?

AI kan daar volgens Vink een belangrijke rol bij spelen. “Ik denk dan aan een tool waarin vrouwen bepaalde metingen bijhouden en hun klachten invoeren. Ze kunnen dan al in een vroeg stadium actie ondernemen en bijvoorbeeld hormoonsupplementen gaan gebruiken.”

Premenstrueel syndroom

“En neem het verband tussen premenstrueel syndroom en migraine. Daar is nog veel te weinig onderzoek naar gedaan. Als je met data voorspellingen over het verloop van een kwaal kunt doen, kun je wellicht voorkomen dat vrouwen uitvallen.”

“En zo kan ik nog wel even doorgaan. Ik vind het bijvoorbeeld echt niet meer van deze tijd dat jonge meiden iedere maand een paar dagen school missen omdat ze zulke zware menstruatieklachten hebben. Daar moet iets op te vinden zijn. En al die vrouwen die langdurig klachten blijven houden na een bevalling. Ook dat vind ik niet meer van deze tijd. Dat zou echt niet hoeven Als we tijdig weten wat er precies aan de hand is, kunnen we de kwaliteit van leven van deze vrouwen verbeteren met medicatie of technische oplossingen.”

Goede datasets kunnen echt het verschil gaan maken. Werk aan de winkel dus voor het Netherlands Womens Health Research and Innovation Center en  AIC4NL.

En eigenlijk voor alle wetenschappelijke onderzoekers. Vink: “Die onderzoeken richten zich veel te vaak alleen op mannen. Dat is nu eenmaal gemakkelijker. Als je alle ingewikkelde vrouwelijke hormonen buiten beschouwing laat, heb je veel sneller resultaat. Maar wel een resultaat dat maar geldt voor de helft van de patiënten. En dat kan echt niet meer.”

Greet Vink en Nicky Hekster gaan tijdens Zorg & ict namens de AI Coalitie nader in op FemHealth en AI. Hun sessie vindt plaats op woensdag 9 april van 13.00 tot 13.30.